Hoe werkt dit dan, dit komen tot ‘integrale, op het individu en de populatie afgestemde zorg en ondersteuning in de regio’? Aan welke knoppen moet worden gedraaid om dit mogelijk te maken? Dankzij de ervaringen die in de afgelopen tien jaar zijn opgedaan, weten we dat inmiddels heel goed. Bovendien leren we van de ervaringen uit het buitenland die in wetenschappelijke publicaties zijn vastgelegd.
Het zijn zes interacterende knoppen: normatieve integratie, organisatorische integratie, zorgverlening integratie, zorgpad integratie, functionele integratie en systeem integratie.
Complexe termen? Zo op het oog wel. Maar met enige uitleg vallen de puzzelstukjes vanzelf op hun plaats.
- Normatieve integratie betekent dat er een gedeelde basis moet zijn. In één zin: Stel gedeelde kernwaarden, een (meerjaren-)visie, doelstellingen en commitment vast, die samen kunnen gaan met die van de eigen organisatie. Prioriteiten voor integrale zorg bepalen, begint met een gezamenlijke definiëring van de gemeenschappelijke opgave. De basis hiervoor kan worden gelegd via een gezamenlijke analyse van de uitdagingen in de regio, het regiobeeld. Dit kan dan vervolgens worden vertaald naar de gedeelde blik op die opgave waar commitment voor is, de regio-opgave.
- Organisatorische integratie gaat over coördinatie. In één zin: Gezamenlijk integrale programma’s en projecten bepalen, coördineren en afstemmen die gericht zijn op optimale impact ten behoeve van de regio-opgave. Het begint met een gezamenlijke analyse (het regiobeeld) en een gedeelde opgave (de regio-opgave). Op basis daarvan kunnen programma’s en projecten worden gepland (het regioplan) om concrete stappen naar het einddoel te zetten.
- Zorgverlening integratie gaat over mensgericht teamwork. In één zin: Multidisciplinaire zorginterventies zo uitvoeren dat de patiënt/burger er een actieve rol in heeft, de verleende zorg samenhangend ervaart, deze op diens persoonlijke situatie is afgestemd en impact heeft op de regio-opgave. Het is zowel de zachte als de harde kant van gedragsverandering, gericht op het bevorderen van de eigen regie van mensen. Elkaar aanspreken op wat is afgesproken hoort er dus ook bij.
- Zorgpad integratie gaat over routine. In één zin: Zorgverleners van verschillende disciplines of organisaties integreren de zorg in één samenhangend proces, bijvoorbeeld door gebruik te maken van gedeelde richtlijnen en protocollen. Hierbij staat de beleving van de patiënt (de patient journey) centraal in alle nieuwe (klinische) processen. Deze processen en werkwijzen worden vastgelegd in zorgpaden, protocollen, richtlijnen en formularia om de integrale zorg tot nieuwe ‘routine’ en schaalbaar te maken. De zorgverleners worden hierin opgeleid en getraind.
- Functionele integratie gaat over faciliteren. In één zin: Faciliteer elkaar dusdanig met de praktische (niet-klinische) randvoorwaarden dat iedereen kan doen waarin hij goed is en effectieve samenwerking daarmee wordt ondersteund. Dit vraagt om het mogelijk maken van effectieve samenwerking voor vernieuwing door de randvoorwaarden te organiseren en barrières uit de weg te ruimen. Denk hierbij aan financiële prikkels, capaciteit, projectleiding, (ict-)infrastructuur, scholing en opleiding, data en communicatie.
- Systeem integratie gaat zoals de naam aangeeft over het systeem. In één zin: Bewustzijn van de context van de regionale samenwerking, die kansen en bedreigingen biedt waarop de regio invloed heeft, én die de regio kan ondervinden. Bij integratie van een regionale aanpak kan sprake zijn van kansen zowel als belemmeringen. Die moeten allebei tijdig en op de juiste wijze worden geadresseerd. Dit kan deels top-down gebeuren, maar deels ook bottom-up, door treffende voorbeelden en een gezamenlijk verhaal.
Belangrijk om te beseffen: alle zes de knoppen zijn van belang en zijn van invloed op elkaar. Er is geen strikte volgorde en ook geen scheiding. Alle knoppen hebben aandacht nodig om tot succesvolle vernieuwing te kunnen komen.
Van theorie naar praktijk
Mooie theorie? Nee hoor, in de CZ-regio’s waarin het model van regioregie wordt toegepast, is wel degelijk al sprake van succesvolle praktijkvoorbeelden. Daarom in het vervolg op dit inleidende artikel een aantal interviews met mensen die met beide benen in die praktijk staan.