Inwonerparticipatie is essentieel om passende zorg te organiseren en de continuïteit van de zorg voor de toekomst te borgen. Inge Tra, programmamanager patiëntenparticipatie bij CZ, legt uit hoe dit proces in het kader van de Zeeuwse Zorg Coalitie wordt vormgegeven.
Regioregie gaat over burgers, over inwoners van een regio. Indachtig het credo nothing about us without us is het voor CZ logisch dat die inwoners zelf een actieve rol moeten hebben in het proces. “Een zorgverzekering is een collectieve verzekering voor zorgkosten die mensen individueel niet zelf kunnen dragen”, zegt Tra. “Maar de inwoners zijn wel heel goed zelf in staat oplossingen te vinden voor de knelpunten die in hun regio met betrekking tot het zorgaanbod bestaan. En die knelpunten zijn er, gelet op de vergrijzing en de krimpende arbeidsmarkt waarmee de provincie Zeeland te maken heeft. Dus willen we bewerkstelligen dat ze hiervan – als individu en als gemeenschap – meer eigenaarschap in krijgen.”
Om de wensen en behoeften van inwoners in kaart te brengen en inwoners te activeren, is het burgerberaad een effectief instrument. Tra: “De eerste stap is tot een bestuurlijk akkoord komen om vanuit al die gemeenten bewoners uit te nodigen om hierin een rol te spelen. Ze overtuigen dat het belangrijk is om de stem van de inwoner hierin te laten horen dus.”
De volgende stap is de inwoners uitnodigen, met de vraag of ze willen meedenken over de zorg van de toekomst in Zeeland. “Hier hoort uitleg bij over de nu bestaande zorgkloof”, vertelt Tra. “Er zijn nu al best veel inwoners in de provincie die zich niet kunnen inschrijven bij een huisarts. Ook zijn er zorgaanbieders die meer willen gaan werken met vrijwilligers en mensen die nog in opleiding zijn. Daarnaast willen ze medewerkers uitnodigen om meer te werken dan de contracturen die ze nu hebben, om de toenemende druk op de zorg te verlichten. En er is het probleem van reorganisaties zoals die van de spoedeisende hulp bijvoorbeeld, omdat er personeelsgebrek is. Allemaal heel relevante thema’s voor de inwoners om over mee te praten.”
Het doel van deze voorgenomen gesprekken is de inwoners als gemeenschap bewust maken van de problemen waar Zeeland in de zorg voor staat en ze ook als gemeenschap te laten meedenken over oplossingen. “Die oplossingen kunnen zich op verschillende manieren afspelen”, zegt Tra. “Denk bijvoorbeeld aan de optie voor mensen die dit willen om via chat vragen te stellen aan de huisarts, zodat die meer tijd heeft voor persoonlijk contact met de patiënten die dit echt op dat moment nodig hebben. Denk ook aan als wijk eenzaamheid onder bewoners gezamenlijk oppakken, met als achtergrond dat het zorggebruik van mensen die zich niet eenzaam voelen lager is. Denk aan initiatieven als wandelavonden.”
Kort gezegd gaat het dus om zaken die de reguliere zorg kunnen ontlasten. “Ik hoop dat inwoners geïnspireerd raken om samen dingen op te pakken”, zegt Tra. “En ik hoop dat de professionals in zorg en sociaal domein de zaken die de inwoners benoemen ook serieus nemen. Dat zullen ze ook wel willen, daar heb ik vertrouwen in. Maar er is natuurlijk wel een verschil tussen de taal van de systeemwereld en die van de leefwereld. De koppeling tussen die twee is niet vanzelfsprekend.”
Nog dit jaar wordt een begin gemaakt met een online inwonerplatform rondom zorg, waarin online met inwoners het gesprek wordt aangegaan over wensen en plannen. Vervolgens pakken we het groter aan middels een burgerberaad. De planning is het burgerberaad in februari 2023 te laten plaatsvinden. “Het belang hiervan is groot”, zegt Tra, “De urgentie zal nog meer gaan leven over de problemen op zorggebied waarmee deze provincie te maken heeft, en in de komende jaren steeds meer te maken zal krijgen als we daar niets aan doen. Het zijn problemen die mensen alleen zelf kunnen oplossen. Gezondheidsklachten en eenzaamheid zijn immers geen zaken die wij als zorgverzekeraar kunnen oplossen voor ze. We kunnen het wel voor ze faciliteren, maar dat moeten we dan wel doen op basis van wat zij nodig hebben en niet op basis van wat wij denken dat goed voor ze is. Natuurlijk voeren wij over de regionale vraagstukken ook gesprekken met de zorgaanbieders, gemeenten, de provincie Zeeland, het ministerie van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit. Maar we verrijken die gesprekken als we de inwoners daarin meenemen. Het is één stap terug om drie stappen vooruit te kunnen zetten. De overheid heeft ooit gezegd: we willen van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Die stap zijn wij nu aan het zetten.”
