In de regioregie-aanpak in de Mijnstreekregio Zuid-Limburg neemt Burgerkracht Limburg een bijzondere positie in. De organisatie heeft geen formele achterban van de burgers in de regio, maar brengt in de discussies aan de regietafels wel nadrukkelijk het burgerperspectief in. En Burgerkracht slaagt er ook heel goed in een gelijkwaardige gesprekspartner te zijn.
Al vanaf de start van regioregie is de burger vertegenwoordigd in de coalitie. Die rol vervult Burgerkracht Limburg met een duidelijk doel: Limburgers krachtiger maken door hun zelfredzaamheid te versterken en hun participatie in de samenleving te vergroten. Han von den Hoff is nu drie jaar directeur/bestuurder. Hij vertelt: “Bij mijn aantreden sprong ik op een rijdende trein, want de proeftuin in onze regio om te komen tot een betere algemene gezondheid en participatie dateert immers al van 2014. De aanpak daarvoor sprak mij erg aan. Vooral het idee van samenwerking, het ‘loskomen van het eigen spoor’ van alle betrokken partijen, inzetten op mogelijkheden in plaats van beperkingen en eigen regie over het eigen leven. In het proces spelen wij de rol als pleitbezorger voor de belangen en rol van de inwoners.“
Van twee kanten veranderen
Het belang van het proces dat zich in de regio afspeelt is groot, stelt Von den Hoff. ‘De zorgvoorzieningen zijn hier net zo goed als elders in het land”, zegt hij, “maar de inwoners scoren laag op alle onderdelen van zorg en welzijn. Dat ligt deels aan de mensen zelf, maar ook deels aan hun aangeleerde hulpeloosheid. De verklaring hiervoor ligt deels in het mijnverleden van deze regio en deels ook in de katholieke kerk, die beide zorgen voor mensen hoog in het vaandel hadden. De mijnen zijn gesloten en het belang van de kerk is sterk afgenomen, maar er is niets voor in de plaats gekomen. De zorgaanbieders spelen daarin ook een rol: ‘Laat ons het probleem met uw gezondheid maar oplossen’.
Het is dus zaak de burgers meer eigen verantwoordelijkheid over hun leven te geven, concludeert Von den Hoff, deels door de zorgaanbieders een andere rol te geven. Beide aspecten komen samen in de aanpak van regioregie. “Bij veel inwoners is sprake van een combinatie van chronische ziekte en een laag inkomensniveau”, vertelt hij. “Iets voor deze mensen betekenen vergt een integrale aanpak. Zeggen: ‘Ga maar gezonder leven en ga maar sporten’ werkt niet als je ziek en arm bent. Bovendien kampt de regio met een vergrijzende populatie, wat per definitie al een hogere zorgvraag betekent. Als je dit koppelt aan het besef dat de beroepspopulatie in de zorg, onder andere door ontgroening, onder druk staat, begrijp je de ernst van het probleem.”
Verhalen als voeding
Burgerkracht gaat met regelmaat de wijken in. Niet alleen om te praten over positieve gezondheid, in de regioregie-aanpak een belangrijk thema, maar vooral ook om verhalen op te halen. “Die zijn de voeding die we nodig hebben om de verandering tot stand te brengen”, zegt Von den Hoff. ”ik snap dat datagedreven keuzes nodig zijn, maar we bereiken alleen iets bij mensen in hun eigen context en niet bij statistieken. Ook participeren we in zorgnetwerken en jongerenteams, om te spreken over participatie en om te benadrukken dat het zaak is dat zij aan de rol van de burgers denken.”
Is Burgerkracht aan de tafels waarin de participerende partijen in regioregie met elkaar spreken gelijkwaardig aan de andere tafelgenoten? “Dat denk ik toch wel”, zegt Von den Hoff. “We vervullen daar best een unieke positie. Mijn voorganger heeft goed geïnvesteerd in het opbouwen van een netwerk, dat heeft erg geholpen. Lastig is soms wel om precies aan te geven wat en wie wij zijn. We vertegenwoordigen weliswaar het burgerperspectief, maar hebben geen achterban, geen mandaat om namens de burger te praten. Maar dit hindert ons niet om aan die tafels afhankelijk van het thema onze rol te pakken. In sommige tafels ligt de nadruk erg op zorg, dan heb je het al niet meer over gezondheid. Prima en ongetwijfeld nodig, maar met alleen herziening van de zorg gaan we het niet redden. Toch, als ik daar wat van zeg, zijn zorgaanbieders nog wel eens geneigd om te zeggen: dat is nu eenmaal onze bijdrage. Het is dan mijn taak om dat perspectief op gezondheid er toch in te brengen, erop aan te dringen dat zorgaanbieders uit hun traditionele zorgrol stappen en zich met preventie en zelfredzaamheid gaan bezighouden. Partijen in beweging en bij elkaar brengen dus, want er is niet één partij die in zijn eentje kan bereiken dat de inwoners in onze regio gezonder worden.”
Gedeeld uitgangspunt
CZ speelt een belangrijke rol in het hele verhaal, stelt Von den Hoff. “Het brengt innovatieve concepten in, zoals het contract voor tien jaar met ziekenhuis Zuyderland. “Het is dapper dat het op de voorgrond treedt en zich kwetsbaar opstelt. Het zag snel in dat het gedachtegoed van positieve gezondheid goed aansluit bij onze ambitie. Dat uitgangspunt hanteren wij als Burgerkracht ook. Dus ondersteunen we de beweging om dit gedachtegoed te laten landen bij alle partijen in de samenwerking.”
